Linux Dizin Yapısı ve Yetki Komutları

Linux ve türevi işletim sistemlerinin en önemli özelliklerinden birisi, “her şey bir dosya” felsefesidir. Bütün Linux komutlarının ve sistemlerinin çalışma prensibi bu felsefeye göre oluşturulmuştur, böylece klavye, ses cihazları, monitör gibi cihazlar bile bir metin dosyası gibi müdahale edilebilir. Örneğin cat komutu ile istenilen veri ses kayıt cihazına işaret eden “dosyaya” yönlendirilebilir.

Her şeyin bir dosya olması, beraberinde bu dosyalara erişim yetkilerini de getirmiştir. Linux üzerinde dosyalarınızın yetkilerini görüntülemek için ls komutunu -l parametresiyle çalıştırabilirsiniz.

Linux Dizin Yapısı

/ : Bütün dosya hiyerarşisinin kök dizini

/bin/ : Sisteminizin açılması ve çeşitli kontroller için ihtiyaç duyulan komutlar bu dizinde tutulur. Bu dizindeki uygulamalara örnek olarak cat, chown, date, dd, ln, mkdir, ps komutları verilebilir.

/boot/ : Sisteminizin, boot olurken (önyükleme yaparken) ihtiyaç duyduğu tüm dosyalar (linux kerneli – çekirdeği de dahil) bu dizin altında saklanır.

/dev/ : Linux işletim sisteminin desteklediği, cihazınızdaki her donanıma ait dosyalar burada tutulur. (cpu, cdrom vb.)

/etc/ : Sisteminizdeki uygulamaların konfigürasyon dosyaları burada saklanır. Her bir program için gerekli olan startup, shutdown, start, stop betikleri bu dizinde konumlandırılır.

/home/ : Kullanıcıların ana dizinidir. Her yeni kullanıcı yaratıldığında bu dizine o kullanıcı adıyla bir dizin oluşturulur ve Bu düzen içerisinde kullanıcı ait masaüstü, indirilenler, dökümanlar vs. gibi alt dizinler bulunur.

/lib/ : sistemin boot olması ve kök dosya sistemi içerisinde koşulacak komutların çalıştırılması için gerekli kernel modüllerinin(çekirdek bileşenleri) ve başka uygulamalar tarafından da paylaşılan kütüphanelerin barındırıldığı dizindir.

/lost+found/ : Bu dizin Linux işletim sistemi kurulurken oluşturulur ve herhangi bir beklenmedik olay sonrasında bozulan dosyaların yeniden onarılması esnasında kullanılır.

/media/ : Çıkarılabilir cihazların geçici olarak tutulduğu dizindir. Örnek CD-ROM, USB.

/mnt/ : Herhangi bir dosya sisteminin geçici olarak tutulduğu dizindir örnek İSO dosyalarının sisteme bağlanması.

/opt/ : Sistem içerisinde varsayılan olarak yüklü gelmeyen sizin sonradan kurduğunuz uygulamalara ait dosyalar burada tutulur.
/proc/ : Çalışan işlemler hakkında bilgilerin tutulduğu dizindir.

/root/ : Linux işletim sistemlerinde en yetkili kullanıcı olarak root kullanıcısı varsayılan olarak tanımlıdır ve bu root dizini root kullanıcısının ana dizinidir.

/sbin/ : Sistem yöneticisinin sistemi yönetmek için ihtiyaç duyacağı programların konumlandırıldığı dizindir.

/tmp/ : Bir sonraki boot işlemine kadar tutulması gereken geçici dosyaların tutulduğu dizindir.

/var/ : Bu dizin içerisinde log, mail, lock spool dizin ve dosyaları ile bazı geçici dosyalar saklanır.

/usr/ : Çeşitli dokümantasyon kaynak kodları ile bir takım kütüphaneler bu dizinde saklanır sistem içerisinde derlenmiş kodların çalıştırılabilir dosyaları ve bunlara ait gerekli diğer dosya ve dizinler burada saklanır.

Linux Yetki Komutları

sudo	#Yetki yükseltmek için kullanılan komut. 
#Sadece sudo grubundaki hesaplar kullanabilir ve anlık root yetkisini alır. 
Örn: sudo command
#Not: Windowst'a bulunan "Yönetici olarak çalıştır" komutu ile benzer.

su	#Kullanıcı değiştirmek için kullanılır. 
Örn: "su batuhan"
#Not: root kullanıcısının şifresi henüz oluşturulmadı ise bu işlemi yapmadan önce 
#"sudo passwd root" komutu ile root kullanıcısına şifre atamanız gerekir.

chown	#Dosya sahiplik değiştirmek için kullanılır. 
Örn: "chown root FileName"

chgrp	#Dosyanın grup sahipliğini değiştirmek için kullanılır. 
Örn "chgrp sudo FileName"

whoami	#Hangi kullanıcı olduğumuzu görmek için kullanabiliriz.

chmod	#İzinleri değiştirmek için kullanılır.

chmod u+x FileName #Dosyada user'a çalıştırma yekisi verir.

chmod g-r FileName	#Dosyada gruba ait read yetkisini alır.

chmod o+w FileName	#Dosyada diğerleri için write yetkisini verir.

chmod 777 FileName	#Dosyada tüm yetkiler verildi.

stat	#Dosyaya yönelik metadata'ya ulaşmamızı sağlar. 
Örn: "stat FileName"